Audio FR :
Lecture par Marie-Catherine Seznec et son conjoint
Sombre comme la nuit,
Plus menu que la graine d’un fruit,
Un grain de sable allait parmi les siens,
Libre et tourbillonnant,
Tout son être au courant,
Ne s’occupant de rien,
Heureux comme un oiseau,
Petite histoire
Aléatoire
Entre deux eaux.
Il arriva qu’un soir,
Transportée dans l’un des méandres du port,
La particule noire
Buta contre un corps mort.
Si soudain immobile,
Le grain est malheureux,
Il décharge sa bile
Sur le béton rugueux.
« Qui es-tu ?
Pourquoi ne puis-je continuer ma course
Filer dans le courant sous la grande ourse
Pourquoi ce mur têtu ?
J’aimais tourbillonner,
Nous étions des milliers,
Des grains de toutes tailles,
Une immense pagaille.
Je suis arrêté,
Les autres me recouvrent
J’étais limon, sédiment ou bien turbidité,
Me voici écrasé, immobile, on me couve.
Laissez moi repartir
Dans l’onde
Laissez moi découvrir
Le monde. »
Le corps mort est un bloc, rectangle de béton,
Massif et régulier. Une chaine rouillée
S’accroche en son milieu, comme piercing au téton.
Tout au bout de la chaîne, un bateau est mouillé.
« Tu tourbillonnais ? J’en suis fort aise.
Et bien ! Tu va sédimenter, maintenant.
Demeure au pied de ma falaise :
Peut-être avec le temps,
Sous la pression,
Écrasé sous les dépôts,
Sans passion,
Tu trouveras le repos.
Tu seras un rocher,
Tout comme moi,
On pourra s’accrocher
À ton petit poids.
Oublie le temps,
Graine de roche,
Ne t’énerve pas tant,
Le calme est proche.
Tu ne peux rien faire,
Autant te taire. »
Mais le grain
N’entend rien,
Il râle autant qu’il peut
Et chaque jour apporte
Une pluie d’aussi peu :
Mica, quartz ou nacre, débris de toutes sortes,
Butent contre le grand corps
Et s’accumulent dans le port.
Le corps mort est massif,
Mais tout à fait passif :
Il se fait recouvrir,
Sans rien pouvoir y faire,
Il ne veut pas se taire,
Mais a fort peu à dire :
« Je vais donc disparaître
Sous les vies minuscules,
Tout le poids de mon être
Me semble ridicule.
À quoi sert d’être fort,
Quand en si peu de temps
Et sans aucun effort
On m’assigne au néant… »
Mais les grains sont heureux
De cacher des trésors,
Ils consolent le corps mort
Par des mots généreux :
« Recouvert par le sable
Tu n’es pas au néant,
Tu deviens vénérable
Comme sont les géants.
Enseveli,
Disparu dans le lit
Du fleuve,
Aucune preuve :
Tu deviens une histoire
Aimable,
Un morceau de mémoire,
Une fable. »
Le sable et puis la vase
Sont d’immenses musées :
Plutôt que tables rases,
Des archives rusées.
Elles gardent très bien
Depuis le Sumérien,
Les épaves, les vieux murs,
Ou les hydrocarbures.
Plus beau que les corps morts,
On dit que sous les sédiments,
Un dolmen dort encore.
Depuis quatre mille ans.
— Alexis Fichet
Du evel revr ar billig,
Moanoc’h ‘get had frouezh,
Seder ‘vel ur pintig,
O pourmen ‘oa ar c’hreunenn draezh,
Laouen ha drant, e rae e babor,
Penn-da benn er red-mor,
Ha diouzh tra ne rae van,
Un istor vihan
Diouzh an ijin
Etre daou vor.
Un nozvezh ma oa erru
‘Tre kildroennoù ar stêr, e ehanas
An elfennig du,
Hag ouzh ar c’hrog-mor e stokas.
Stanket, gennet a-greiz-holl,
E spered aet c’hwerv,
Ha treiñ ‘ra da foll
War ar betoñs garv.
« Piv out-te ?
Perak ‘ta e vires ouzhin
Heuliañ er red-mor hentenn ar C’harr bras,
Da betra ar voger e-tal din ?
Treiñ ha distreiñ ‘fell din,
Evel ma holl geneiled,
Greunennoù a bep orin,
A-stlabez ‘vel vez dleet.
Bremañ ‘maon harpet,
Dindan ar re all gwasket,
Pa oan er fank, er stribouilh, el lec’hid,
Ha bremañ difiñv, stardet, goloet.
Laosk ac’hanon moned
Er wagenn
‘Vit ma c’hellfen
Gwelet ar bed. »
Ar c’hog-mor n’eo ken met ur pezh betoñs,
Ponner ha skouer. Staget en e greiz,
Ur chadenn verglet, evel ur vravig-tez.
‘N ur penn d’ar chadenn, ur vag, ar penn all er foñs .
« O treiñ warnout ‘oas ? Gwell a-se !
Bremañ c’helli gouelezennañ.
Chom a ri e troad an tornaod-mañ :
Ha gant an amzer, marse,
Pa vi gwasket
Dindan ar gwiskadoù, flastret,
Diseblant e vi,
Diskuizhañ a ri.
Hag eveldon,
‘Vi troet da vaen,
Lod ‘c’hello stagañ
Ouzh da bouezig .
Ne vern penaos,
Hadig roc’h,
Chom peoc’h,
Kerzh da repoz.
N’helli ket dispegañ,
Kenkoulz tevel. »
Bouzar e chom
Ar c’hreunenn ront.
Klemmichal ‘ra dibaouez
Degaset de’hañ bemdez
Tammoùigoù, ur marzh,
Bruzhun a bep seurt, mika, nakr ha kouarz,
Ouzh ar c’hrog e stokont.
Hag er porzh e verniont.
Ledan eo ar c’hrog-mor,
Difiñv hag en ur bloc’h :
Buan eo goloet
Daoust ma chom dic’houest,
Tevel ne raio ket,
Padal nebeut da lâret:
« Buan ez in da get
Dindan an traezh ‘vin beuzet,
Da betra ‘dalvez din
Bezañ bet ken kalet.
Pa vank din an ijin
D’en em dennañ mibin,
Ha dindan berr amzer
On lakaet dindan bec’h… »
Laouen ‘oan koulskoude
Derc’hel vel aour ennon,
Frealzet ‘vin atav
Gant gerioù brokus, don :
« Goloet out gant an traezh
N’out ket erru da get,
Dleet eo dit azaouez,
Dres evel d’ar ramzed.
Ha sebeliet,
Teuzet e naoz
Ar stêr gozh,
Dianket :
Troet en un istor
Kuñv ha kailh,
Ul lodenn a vemor,
Marvailh. »
Miret er pri ha fank
Dielloù divent ha frank:
Kentoc’h ‘vit taolioù goullo,
Mirvaoù prizius.
Dalc’het ganto a-bell
Abaoe ‘n ebestel,
Peñseoù, mogerioù,
Hag eoul-maen displijus.
Bravoc’h ‘get ur c’hrog-mor,
Un daol-vaen a lârer,
Astennet dindan-vor.
‘Baoe un amzer gaer.
— Alexis Fichet — Sten Charbonneau (traduction)